ÇUVAŞ MİTLERİ VE EFSANELERİ

ÇUVAŞ MİTLERİ VE EFSANELERİ

CEMALETTİN YAVUZ

Çuvaşlar Türk boyları arasında tarihi, dilleri ve kültürleri bakımından özel bir konumda bulunmaktadırlar. İdil-Ural bölgesinde 16. yüzyılın ortasına kadar hâkim unsur olan Türk ve İslam kültürüyle birlikte o tarihten bu yana hüküm süren Rus ve Hristiyanlık kültürü, Çuvaşların bugünkü din, dil ve kültürel özelliklerine tesir etmiştir. Bununla birlikte Çuvaşlar, yakın zamanlara kadar kapalı bir toplum imajı sergileyerek geleneksel kültürlerini muhafaza etmişlerdir. Günümüzde büyük bir çoğunluğu Hristiyanlaşmış olsa da Çuvaşların arasında hâlen geleneksel dinlerini koruyanlar da bulunmaktadır. Bu nedenle, Türkoloji araştırmaları içerisinde bu Türk boyunun oldukça önemli bir yer işgâl ettiğini söylemek mümkündür.

Bu çalışmada, Çuvaşların kültürünün ve dünya görüşünün yansımalarını en dolaysız şekilde görebileceğimiz kültür verimlerinden olduğunu düşündüğümüz mit ve efsane gibi türlere karşılık gelecek gerçeklik ve inanış temelli anlatılar –halaplar- merkeze alınmıştır. Ancak folklor türlerinin bir bütünün parçaları olarak görülmeleri gerektiği düşüncesinden hareketle, Çuvaşların mit ve efsaneye karşılık gelecek, gerçeklik ve inanışla ilgili anlatılarının incelenmesi ve yorumlanması süreçlerinde atasözleri, dualar, büyü sözleri, törenler, gözleme dayalı inanış ve deneyimler gibi folklorun gerekli duyulan bütün türlerinden istifade edilmesine çalışılmıştır.