Türkmen Türkçesinde Kalıp Sözler

TÜRKMEN TÜRKÇESİNDE

KALIP SÖZLER

SÜVEYDA ŞAHİN

Kalıp sözler, insanlar arasındaki ilişkileri düzenleyen, iletişimi kolaylaştıran, milli kültürü yansıtan ve var olduğu dilin zenginliğini gösteren sözlerdir. Her toplum kendi davranış şeklini geliştirir ve bu şekiller üzerinden gelenek ve göreneklerini oluşturur. Toplu halde yaşamanın getirdiği bu sistematik düzen içinde insanların iletişim halinde olmaları, sosyal hayatın devamlılığı açısından son derece önemlidir. Günlük hayatı kolaylaştırmak adına kalıplaştırdığımız bazı sözler vardır. Bunlar; biriyle karşılaştığımızda ilk önce selam vermek, sonrasında hal hatır sormak, iletişimi bitirirken de vedalaşmak gibi hafızalarda hazır halde bulunan kalıp sözlerdir. Ayrıca günlük hayatta bazı durumlarda; doğum, evlenme, işe girme, hastalık, ölüm gibi içinde bulunduğumuz bir durumu en rahat anlatmanın yolunu yine kalıp sözlerden birini kullanarak yaparız. Kalıp sözler aynı zamanda bir toplumun kültürünü, saygısını, hoşgörüsünü, inceliğini yansıtır ve bu davranışların karşılıklı olmasını sağlar. Böylece toplu halde yaşamanın gerektirdiği yazılı olmayan kurallar yerine getirilmiş olur ve insanlar arasındaki bağlar güçlendirilir. Her toplumun hayata bakış açısı, gelenekleri ve görenekleri onun kendi kültürünü oluşturur. Atasözleri, deyimler ve kalıp sözler toplumların kültürlerini anlamamızda bizlere yardımcı olan en doğru dil unsurlarındandır. Çünkü onlar, toplumların tecrübeleri sonucunda kazanılmış, hafızada saklanmış, benzer durumlarda o durumu en kısa ve öz biçimde anlatmak için ortaya çıkarılan sözlerdir. Yabancılara dil öğretimi sırasında kalıp sözlerin öğretilmesi de dili öğrenilen toplumun kültürünün en iyi şekilde anlaşılmasını sağlayacaktır. Bu yüzden bu kalıplara özel bir önem verilmesi dil-kültür ilişkisi açısından son derece önemlidir

Kitap; son zamanlarda üzerinde çeşitli çalışmalar yapılan kalıp sözler/ifadeler konusunu Türkmen Türkçesi özelinde ele almaktadır. Bizim için Türkmen Türkçesinde kalıp sözlerin başlı başına ele alınmamış olması bu konuyu çalışmak konusunda harekete geçmemizi sağlayan itici bir güç olmuştur. Bu çalışma, Türkmen Türkçesinde yer alan kalıp sözlerin Türkiye Türkçesinde bu konuyla ilgili çalışmalardan da hareketle bir bakıma karşılaştırmalı olarak da tanımlanması ve sınırlarının çizilmesi esasına dayanmaktadır.